Замонавий трейдерлик фаолиятида техник таҳлил индикаторлари жуда муҳим аҳамиятни касб этади. Уларнинг катта ҳажмдаги молиявий маълумотларни максимал даражада қисқартириб беришининг ўзи инсонга мисли кўрилмаган қулайликларни келтириб чиқаради. Шунинг учун ҳам бугунга келиб, биронта ҳам трейдерни топиб бўлмайдики, у техник таҳлил индикаторлар ҳақида эшитмаган бўлса. Индикатор сўзи ҳам ўзбекча эмас, келинг тушунтиришга ҳаракат қилайлик. Бу сўзнинг маъноси «кўрсаткич» деганини англатади. Қандайдир қурилма, мослама, ахборот тизими, объект ёки бирор нарсаки, у қанақадир параметрларни ўзгараётганини кўрсатиб туради. Масалан, қандайдир жараён ёки бирор объектнинг аҳволини ўзгариши. Инсон тушиниши учун қулай бўлган кўринишда тақдим этилади. Мана шу индикатор деганидир. Биз ушбу саҳифада техник таҳлил индикаторлари ҳақида маълумот бериб ўтамиз.
Трейдерликда техник таҳлил индикаторлари нима ўзи?
Техник таҳлил индикаторларини бошқачасига «компьютер индикаторлари» ҳам деб аташади. Улар аниқ берилган формулага асосланиб, нарх-навонинг «сакраётган» ёки «ўйнаётган» графигини бир тизимга солиб беради. Маълум бир ҳисоб-китобни келтириб чиқаради. Кейин эса, автоматик тарзда натижани кўрсатади. Одатда улар чизиқ, «илон изи», гистограмма, устун ва ҳоказо график кўринишда бўлади. Автоматик режимда кўрсатилиб турилади. Ҳар қандай индикаторнинг асосида формула ётади. Ўша формуланинг параметрлари сифатида нархнинг қийматлари киритилади. Айрим жойларига фойдаланувчнинг ўзи ҳам рақамларни киритиши мумкин. Барча қиймат ва параметрлар аниқланиб бўлингач, индикатор бояги графикнинг устига туширилади. Яъни, бирор бир акциянинг нархи ўсиб-камаётган графиги устига қўйилади. Бундан эса трейдер жуда муҳим «сигнал» огоҳлантиришни олади. Уни «шпаргалка» деса ҳам бўлади. Шу маълумот асосида бозорга кирилади: сотиб олинади ёки «сделка»дан чиқиб кетилади.
Мана шу компьютер индикаторининг энг асосий устунлиги уларнинг автоматик тарзда ҳисоб-китоб қилиб беришидадир. Мазкур ҳисоб-китоб график устига қўйилганда, мураккаб жамланма пайдо бўлади. У орқали эса электрон савдо тизимлари, виртуал маслаҳатчилар ва роботлар хизмати пайдо бўлади. Савдо терминаллари уларни осонгина созлаб ва бошқариб, ўқишга қулай бўлган кўринишга олиб келади. Трейдердан шу кўрсатаётган чизиқларни тўғри таҳлил қилиш ва ҳаётга тадбиқ этиш талаб қилинади, холос. Аниқроқ айтсак: шу маълумот асосида савда «сигнали»ни — огоҳлантиришни билиб олади. Кейин сотиб олади ёки сотиб юборади.
Индикаторларнинг турлари қанақа бўлади?
Техник таҳлилда бир нечта индикаторлар тоифаси — гуруҳи мавжуд. Улар форекс бозорларида, фьючерс шартномаларда, активларни олди-сотдисида қўлланилади. Ҳар бир тоифа ёки гуруҳ кўрсаткичлари маълум бир функцияни бажаради. Шунинг учун ҳар хил кўрсаткилардан иборат аниқ савдо стратегияси бўйича ишлаш тўғри ҳисобланади.
Уларнинг турлари қуйидагича:
— тренд индикаторлар;
— осциллятор (тўлқинсимон) индикаторлар;
— ҳажм индикаторлари;
— ахборот индикаторлари;
— ва ҳоказо.
Энг муҳим индикатор деб «сирғалувчи ўрталик» («скользящая средняя») тан олинган. Уни инглизчаси — moving average деб ўқилади. Бу ҳақида кейинги чиқишларимизда маълумот бериб ўтамиз.
Қисқа қилиб айтадиган бўлсак, техник таҳлил индикаторлари алоҳида дунё. Уларнинг асосийларини ўрганиб олиш керак бўлади.
Трейдерлик курсларида ўқишни истаганлар ушбу ҳаволани босишлари мумкин.